A CO NA TO BRUKSELA? STRATEGIA NARKOTYKOWA UNII EUROPEJSKIEJ
KOMISJA EUROPEJSKA, BRUKSELA, 7-8 LISTOPADA 2016 R.
W dniach 7-8 listopada 2016 r. w Brukseli odbyło się kolejne plenarne posiedzenie przedstawicieli Forum Społeczeństwa Obywatelskiego w sprawie narkotyków – EuropeanCivilSociety Forum on Drugs („CSF”). Spotkanie zorganizowane zostało przez Komisję Europejską („Komisja”) i jest platformą zorganizowanego dialogu pomiędzy Komisją i europejskim społeczeństwem obywatelskim. CSF wspiera formułowanie polityk narkotykowych oraz ich realizację w oparciu o praktyczne porady oraz własne doświadczenia. W tegorocznym spotkaniu udział wzięło blisko 40 przedstawicieli organizacji CSF. Pełna listę znaleźć można pod adresem: http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/networks/civil-society-forum-drugs/docs/csf_membership_en.pdf. Polskę reprezentowała Polska Sieć Polityki Narkotykowej („PSPN”).
Tematem wiodącym tegorocznego posiedzenia były wydarzenia, które odbyły się w dniach 19-21 kwietnia 2016 r. w Nowym Jorku, a mianowicie Specjalna Sesja Zgromadzenia Ogólnego ONZ („UNGASS”) poświęcona polityce międzynarodowej. Uczestnicy CSF pragnęli uzyskać informacje od przedstawicieli Komisji odnośnie (i) procesu implementacji dokumentu końcowego UNGASS, (ii) planu działań Unii Europejskiej w latach 2017-2010, w tym prowadzących doprzygotowania w 2019r. Deklaracji Politycznej opartej o dokument końcowy UNGASS (iv) ewaluacji dotychczasowej polityki narkotykowej Unii Europejskiej oraz (v) możliwości wsparcia Komisji w pracach w powyższym zakresie oraz formy takiej współpracy.
Przedstawiciele CSF byli jednoznaczni w swych ocenach, iż dokument końcowy UNGASS zawierający postulaty dotyczące kierunku prowadzenia globalnej polityki narkotykowej na kolejne lata zarówno w zakresie procedury jego przyjęcia, jak również odnośnie materii jest rozczarowujący. W kwestii procedury podkreślano, iż dokument końcowy powstawał „za zamkniętymi drzwiami”, bez faktycznej dyskusji z udziałem organizacji pozarządowych. Zarzuty odnośnie jego treści polegają przede wszystkim na: (i) braku odniesienia do terminologii redukcji szkód, (ii) utrzymaniu kryminalizacji drobnych przestępstw narkotykowych, zaś w drastycznych przypadkach (iii) na utrzymaniu kary śmierci za przestępstwa narkotykowe.
Przedstawiciele Komisji oficjalnie prezentowali odmienną opinię. Wskazywali, iż są zadowoleni z brzmienia dokumentu końcowego. Szczególnie z uwagi na konieczność osiągnięcia jednomyślności w procesie jego uzgadniania, zaś mając na względzie prowadzenie rozbieżnych polityk narkotykowych na świecie, dokument przyjęty w tym trybie musi być zawsze wynikiem kompromisu. W kontekście treści Komisja podkreśliła, iż mimo, że przedstawicielom Unii Europejskiej nie udało się przeforsować wszelkich postulatów podczas UNGASS należy cieszyć się z drobnych sukcesów jak m. in. wprowadzenia zasady proporcjonalności karania za przestępstwa dotyczące narkotyków, czy też wzrastającej roli przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego podczas obrad Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
Mimo, iż obecnym na CSF przekazano informacje, iż Komisja pracuje nad zasadami implementacji dokumentu końcowego, dalszym planem działań oraz ewaluacją dotychczasowej polityki narkotykowej Unii Europejskiej to jednak brak było w tym zakresie konkretów. Z nieoficjalnych wypowiedzi przedstawicieli Komisji można było wywnioskować, iż brakuje koncepcji zajęcia się tymi tematami. W szczególności procesy wewnątrz Unii Europejskiej są czasochłonne, osoby wcześniej zajmujący się tym zagadnieniem aktualnie nimi się już nie zajmują. Sprawę komplikuje fakt, iż następuje zmiana przedstawicieli niektórych państw bądź zmiana ich polityk narkotykowych, co skutkuje narastającymi rozbieżnościami w zakresie interpretacji dokumentu końcowego. Komisja skonkludowała, iż bardzo istotne w procesie dalszej pracy nad implementacją dokumentu końcowego będzie zachowanie dotychczasowych pozytywnych aspektów dokumentu, zaś mało prawdopodobne jest, by istniała możliwość uwzględnienia w procesie jego wdrażania dodatkowych postulatów.
Wielokrotnie przez przedstawicieli Komisji podkreślana była rola jaką CSF pełni w procesie pozytywnych zmian polityki narkotykowej na świecie. Mimo, iż w ocenie wielu zmiany nie są na tyle dynamiczne jak wszyscy by sobie tego życzyli, to jednak one następują, zaś rola jaką przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego w procesie stanowienia regulacji międzynarodowych pełnią jest dzisiaj kluczowa. Organizacje pozarządowe wielokrotnie są głosem rozsądku w świecie wielkiej polityki, gdzie nierzadko kwestie społeczne i prawa człowieka traktowane są jako instrument wykorzystywany przy negocjacjach umów handlowych. Głos ten musi być słyszany, a spotkania plenarne posiedzenia przedstawicieli Forum Społeczeństwa Obywatelskiego w sprawie narkotyków są ku temu doskonałą okolicznością.
Należy jednocześnie żywić nadzieję, iż dalsze prace Komisji będą charakteryzowały się wizją, odpowiedzialnością i oparciem o dowody naukowe. Zaś dokumenty powstające w ślad za dokumentem końcowym UNGASS będą uwzględniały długą drogę jaką polityka narkotykowa na świecie pokonała przez ostatnie lata. Polska Sieć Polityki Narkotykowej będzie w pracy nad tymi dokumentami nadal głosem słyszalnym.
Adrian Kalisz, prawnik współpracujący z Polską Siecią Polityki Narkotykowej
